نگرشی تحلیلی بر آثار نقاشی دیواری دفاع مقدس- پروژه عملی: نمودهای حقیقت در دفاع مقدس

با وقوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ضرورت ترویج روحیه مقاومت موجب شد آثار متعددی در حوزه نقاشی دیواری به موضوع دفاع مقدس اختصاص یابند؛ به مرور، این امر به رسم تجلیل از شهدا بر دیوارهای شهرها بدل گشت که تاکنون ادامه دارد. از آنجا که نقاشی دیواری بخش وسیعی از جامعه را مخاطب قرار می دهد و موضوع دفاع مقدس نیز به لحاظ محتوایی، هویت و حیثیت جامعه ما را در بردارد، نحوه روایت ارزش های آن برای آگاهی نسل جدید و صدور آن به جهان، بسیار حائز اعتناست که هر دو اینها بر اهمیت یکدیگر می افزایند؛ از این رو بررسی نقاشی دیواری های دفاع مقدس ضمن بیان ویژگی های آن، می تواند راهکارهای مناسب را نیز ارائه نماید؛ در این پژوهش بیش از 100 اثر نقاشی دیواری با موضوع دفاع مقدس(دهه 70 تاکنون) بر اساس مطالعات مستند (کتابخانه ای) و میدانی (عکاسی، پرسشنامه، مصاحبه و تحلیل های میدانی) مورد ارزیابی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است و تلاش شده تا ضمن بیان سیر تاریخی آثار، تحلیل توأمان فرم و محتوا از طریق بررسی آثار از حیث درونی به عنوان یک اثر مستقل (تحلیل عناصر صوری شامل عناصر نوشتاری، نشانه سازمان سفارش دهنده، کادر دور چهره شهید، نمادپردازی، نحوه چهره نگاری شهدا، لزوم قهرمان پردازی شهدا،) و نیز در تعامل با محیط (به لحاظ ماندگاری، هماهنگی با محیط و ارزیابی مخاطبان) انجام گیرد که نتایج آن در این پژوهش ذکر شده است. به نظر می رسد این حوزه پر مخاطب در شناساندن حقیقی ایثارگران دفاع مقدس به دلیل نبود معرفت حقیقی نسبت به این افراد و عدم تسلط تکنیکی هنرمند، موثر نبوده و در تعامل با محیط چالش های فراوانی را بوجود آورده است. می توان گفت که آثار نقاشی دیواری دفاع مقدس-چه به لحاظ اثرگذاری قالب و محتوا و چه قابلیت ماندگاری و تعامل با محیط-به عنوان یک سند تاریخی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، بیان کننده حقایق و ارزش ها و حتی توصیف کننده نقش آفرینان آن نیست.